Nội tiết tố là một trong số những nguyên nhân gây ra các vấn đề da liễu, đặc biệt là mụn cho nhiều người. Đối với hầu hết phụ nữ, mụn nội tiết là một kẻ thù đáng gờm. Bởi việc mắc phải mụn nội tiết thường đi kèm với tâm trạng không ổn định và quá trình điều trị đòi hỏi cả hai yếu tố chăm sóc từ bên trong lẫn chăm sóc ngoài da tích cực diễn ra song song cùng thời điểm. Chính vì vậy, việc trang bị kiến thức vững vàng về mụn nội tiết là hết sức quan trọng và cần thiết.
Mụn nội tiết là gì?
Mụn nội tiết tố là mụn gây ra do những nguyên nhân liên quan đến nội tiết, hay còn gọi là hormone.
Trái với suy nghĩ của nhiều người rằng mụn nội tiết chỉ xảy ra ở đối tượng vị thành niên – độ tuổi mà nội tiết có nhiều biến động, những người mắc mụn nội tiết thực chất rất đa dạng. Mụn nội tiết có thể xảy ra ở cả nam và nữ, nhưng hầu hết vẫn là nữ giới, trong độ tuổi từ 20 – 50 tuổi.
Dù nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng sự mất cân bằng nội tiết không phải là nguyên nhân chính dẫn đến mụn ở tuổi trưởng thành, đó vẫn là một trong các dấu hiệu ngấm ngầm cho thấy các vấn đề sức khỏe của bản thân người bị mụn. Chính điều này khiến việc điều trị mụn nội tiết nhìn chung thường gặp nhiều khó khăn.
Nguyên nhân gây ra mụn nội tiết
Mụn nội tiết có nguyên nhân trực tiếp đến từ dư thừa bã nhờn, da chết tồn đọng và viêm nhiễm do vi khuẩn.
Các lý do gây ra mụn nội tiết có thể đến từ bên trong những thay đổi của hormone:
- Rối loạn nội tiết tố phụ nữ trong thời kỳ hành kinh, trong lúc mang thai, trong giai đoạn tiền mãn kinh hoặc sau khi ngưng sử dụng thuốc tránh thai hằng ngày.
- Sự tăng vọt của nội tiết tố nam do các nguyên nhân khách quan, chẳng hạn như nam giới điều trị bệnh sử dụng testosterone.
- Mụn nội tiết do di truyền trong gia đình.
- Tác dụng phụ của các phương pháp trị liệu sử dụng thuốc.
- Mụn nội tiết do bệnh lý sẵn có, phổ biến nhất là hội chứng đa nang buồng trứng.
Ngoài ra, mụn nội tiết có xu hướng trầm trọng thêm do điều kiện sinh hoạt thiếu khoa học:
- Sự căng thẳng (stress) cao độ.
- Mất ngủ kéo dài.
- Sử dụng các sản phẩm chăm sóc da và tóc không phù hợp với tình trạng da, gây ra bí tắc lỗ chân lông bởi dư thừa bã nhờn.
- Mắc phải vi khuẩn gây mụn.
Dấu hiệu cho thấy bạn đang bị mụn nội tiết
Mụn nội tiết có thể xuất hiện ở nhiều dạng bao gồm mụn đầu đen, mụn đầu trắng, mụn viêm, mụn mủ.
Phạm vi của mụn nội tiết nhìn chung rất rộng. Ở tuổi dậy thì, mụn nội tiết thường xuất hiện trên vùng chữ T và khắp mặt bởi tuyến bã nhờn hoạt động “năng suất”. Đối với người trưởng thành, mụn nội tiết ở cằm là dấu hiệu phổ biến hơn cả.
Ngoài việc mọc mụn trên mặt, mụn do rối loạn nội tiết còn có thể xảy ra trên khắp cơ thể, đặc biệt là mụn trên lưng, ngực, cổ và hai cánh tay gây mất tự tin trầm trọng cho người mắc phải.
Cách điều trị mụn nội tiết an toàn
Việc điều trị mụn nội tiết là một quá trình kéo dài đòi hỏi nhiều kiên nhẫn, đặc biệt là ở phụ nữ trưởng thành, nhằm giải quyết tận gốc những vấn đề về sức khoẻ nói chung.
Điều trị mụn nội tiết theo lời khuyên của bác sĩ
Đầu tiên, ta cần tìm hiểu tích cực về những cách điều trị mụn nội tiết được đưa ra bởi các chuyên gia y tế.
Sữa rửa mặt trị mụn nội tiết tố nữ
Bất cứ quá trình trị mụn nào cũng bắt đầu từ khâu cơ bản nhất: làm sạch da.
Đối với làn da nhạy cảm khi mắc phải mụn nội tiết, người mắc cần tập trung vào các sản phẩm dược mỹ phẩm giúp cân bằng tuyến nhờn hoạt động không kiểm soát, đồng thời không gây ra kích ứng hoặc khô cạn chất dầu cần thiết của da mặt.
Một số sản phẩm sữa rửa mặt điều trị mụn nội tiết sở hữu cái gật đầu từ phía các bác sĩ da liễu đang được quan tâm hiện nay có thể kể đến: La Roche-Posay Effaclar Purifying Foaming Gel Cleanser, MyChelle Fruit Enzyme Cleanser, Holifrog Superior Omega Nutritive Gel Wash… Các sản phẩm này đều có ưu điểm dịu nhẹ, không có chất tạo hương gây ra kích ứng và thành phần dưỡng chất cũng như điều trị mụn tích cực có lợi cho người mắc mụn nội tiết.
Điều trị mụn nội tiết bằng thuốc tránh thai đường uống
Mụn nội tiết có thể được giải quyết hiệu quả bằng cách sửa chữa sự mất cân bằng nội tiết tố từ bên trong.
Sử dụng thuốc tránh thai đường uống nhằm điều trị mụn nội tiết là một phương pháp được biết đến từ lâu. Tuy vậy, không phải bất cứ thuốc tránh thai cũng có tác dụng trị mụn.
Các đối tượng phù hợp với phương pháp này cũng rất hạn chế. Bởi dù tác dụng đã được kiểm chứng, ta vẫn rất cần được thăm khám cẩn thận nhằm cân nhắc điều kiện sức khoẻ và hiểu rõ những tác dụng phụ của việc sử dụng thuốc tránh thai đường uống.
Điều trị mụn nội tiết bằng thuốc chống Androgen
Như chúng ta đã biết, cả nam và nữ đều sở hữu nội tiết tố nam Androgen ở một mức độ nhất định. Việc Androgen đột ngột tăng cao có thể dẫn đến sự xuất hiện của mụn nội tiết ở mức nặng, thế nên tiêu thụ dược phẩm có khả năng hạ chỉ số Androgen sẽ giúp ích cho việc điều trị mụn.
Tuy nhiên, cũng như bất kỳ tác động sâu nào vào hệ nội tiết, trị mụn bằng thuốc kháng Androgen cần thông qua thăm khám và chỉ định của các bác sĩ có chuyên môn. Nhất là khi thuốc chống Androgen thường được sử dụng là các loại thuốc có chứa spironolactone – dược phẩm được dùng trong điều trị cao huyết áp.
Người muốn điều trị mụn nội tiết bằng dược phẩm anti-Androgen cần được sự thăm khám kỹ lưỡng để xác định có đúng nguyên nhân gây mụn là do dư thừa nội tiết tố nam hay không, đồng thời được khuyến cáo đầy đủ nhằm đưa ra lựa chọn phù hợp nhất.
Điều trị mụn nội tiết bằng các sản phẩm bôi chứa Retinoids
Retinoids là một dạng dẫn xuất vitamin A được chuyển hoá thành retinoic acid, phù hợp để điều trị mụn bằng phương pháp ngoài da. Chúng ta đã khá quen thuộc với công dụng phục hồi, trẻ hoá da, ngăn ngừa và điều trị mụn rất phổ biến của người anh em Retinol. Tuy nhiên, Retinoids có tác dụng hiệu quả và tích cực hơn nhiều so với lựa chọn Retinol.
Bạn cũng đừng vội vui mừng khi nghĩ bản thân có thể lập tức sử dụng Retinoids. Do tính chất acid chuyển hóa hoàn toàn, Retinoids cần được cân nhắc kỹ về liều lượng, thời gian sử dụng và sự kết hợp với các hoá mỹ phẩm phù hợp khác trong quy trình dưỡng da hoàn thiện để tránh kích ứng và các tác dụng phụ. Thế nên, Retinoids nhất thiết phải được kê đơn bởi bác sĩ da liễu.
Điều trị mụn nội tiết bằng Isotretinoin
Isotretinoin là một dạng Retinoids nhưng xuất hiện dưới hình thức thuốc viên, tiêu thụ thông qua đường uống. Sử dụng Isotretinoin hằng ngày với liều lượng thích hợp trong các liệu trình điều trị mụn nội tiết sẽ tạo ra những kết quả tích cực đối với hình thức mụn trứng cá ở cả trẻ em đang dậy thì lẫn người trưởng thành.
Việc uống Isotretinoin trong thời gian dài có thể gây ra quá liều và sản sinh nhiều tác dụng phụ không mong muốn. Vậy nên, sử dụng Isotretinoin ra sao, bao nhiêu là đủ, nên uống Isotretinoin của hãng dược phẩm nào và trong thời gian bao lâu đều phải thông qua sự giám sát từ phía bác sĩ da liễu.
Điều trị mụn nội tiết bằng phương pháp thiên nhiên
Ngoài những phương pháp điều trị tích cực dưới sự hướng dẫn của chuyên gia y tế, cách điều trị mụn nội tiết sử dụng nguyên vật liệu từ thiên nhiên cũng rất được quan tâm.
Trị mụn nội tiết bằng rau má
Rau má là một bài thuốc phổ biến trong y học cổ truyền với tác dụng nhuận gan, giải độc, thanh nhiệt… vô cùng hiệu quả và an toàn. Còn trong Tây y, các nghiên cứu chỉ ra rằng ngoài vitamin, chất xơ và nhiều khoáng chất có lợi cho sức khoẻ nói chung, rau má còn có chứa một lượng lớn hoạt chất Saponin và Triterpenoids có tác dụng điều trị và ngăn ngừa mụn trứng cá, phù hợp cho người mắc phải mụn nội tiết.
Trị mụn nội tiết bằng rau má rất đa dạng về hình thức:
- Đường uống: Nước ép rau má là một loại thức uống dinh dưỡng lành tính có khả năng hỗ trợ hạn chế mụn.
- Bôi da: rửa mặt bằng nước nấu từ lá rau má hoặc mặt nạ lá rau má xay nhuyễn là những lựa chọn đơn giản, dễ thực hiện và có hiệu quả trong việc làm dịu da mụn và điều tiết tuyến nhờn.
Ngoài ra, người mắc mụn nội tiết còn có thể tham khảo những sự kết hợp có chứa rau má như rau má và mật ong, rau má và chanh tươi… để tăng tác dụng giảm mụn của rau má.
Trị mụn nội tiết bằng rau diếp cá
Rau diếp cá nổi danh đã lâu với tác dụng sát khuẩn và thanh nhiệt giải độc cực kỳ hiệu quả nhờ vào thành phần phong phú chứa nhiều vitamin C và A. Ngoài tác dụng kể trên, rau diếp cá còn đem lại sức đề kháng cho da, giúp da đủ khoẻ để chống lại các tác nhân gây mụn đến từ môi trường. Bằng chứng là đã có rất nhiều các sản phẩm dưỡng da công nghệ cao sử dụng chiết xuất rau diếp cá làm thành phần chủ lực.
Đối với công cuộc điều trị mụn nội tiết, cách sử dụng rau diếp cá phổ biến nhất ở Việt Nam – đất nước có sẵn nguồn rau diếp cá phong phú và rẻ tiền – là uống nước ép rau diếp cá và đắp các loại mặt nạ thiên nhiên tại nhà, như cách đã được với rau má vừa nêu trên.
Một số sự kết hợp nổi bật phù hợp cho việc làm mặt nạ rau diếp cá trị mụn nội tiết có thể kể đến rau diếp cá và rau má, rau diếp cá và nha đam, rau diếp cá và cám gạo…
Trị mụn nội tiết bằng tinh dầu trà xanh
Tinh dầu trà xanh đã được kiểm chứng là một thành phần hiệu quả nhưng không kém phần dịu nhẹ đối với làn da mụn, nhờ vào chiết xuất thiên nhiên và công dụng điều tiết tuyến nhờn tuyệt vời của nó.
Tinh dầu trà xanh xuất hiện trong rất nhiều những sản phẩm dưỡng da danh tiếng trên thị trường. Rất nhiều hãng mỹ phẩm tên tuổi ra mắt các dòng sản phẩm hỗ trợ điều trị mụn cho nam lẫn nữ sử dụng thành phần chính là tinh dầu này. Nhờ vậy mà lựa chọn sử dụng tinh dầu trà xanh có thể trải dài từ sử dụng tinh dầu nguyên chất, cho đến các sản phẩm đã qua tinh chế như sữa rửa mặt, serum hay kem dưỡng tiện lợi.
Những lưu ý khi điều trị mụn nội tiết
Cần hiểu rằng hành trình điều trị mụn nội tiết là cả một quá trình lâu dài, đòi hỏi nhiều công sức chăm sóc cả bên trong lẫn bên ngoài để cho ra phương pháp giải quyết tận gốc vấn đề. Điều đó đồng nghĩa với việc kết hợp giữa lối sống lành mạnh, các vấn đề vệ sinh cá nhân, quy trình dưỡng da và điều trị bệnh nền dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
Chế độ ăn uống
Đối với chế độ ăn uống, người mắc mụn nội tiết cần lưu ý bổ sung nhiều thực phẩm có chứa chất xơ và vitamin khoáng chất. Ngoài ra cần hạn chế:
- Các chế phẩm từ sữa.
- Đường.
- Tinh bột đã qua tinh chế như các loại mì Ý, bánh mì trắng…
- Thịt đỏ.
Lối sống tích cực
Người mắc mụn nội tiết tố cũng nên hiểu rằng những vấn đề liên quan đến hormone là khó có thể tránh khỏi trong quá trình trưởng thành, đặc biệt là ở phụ nữ. Vậy nên, ngoài việc điều trị tích cực, mụn nội tiết cũng sẽ phần nào được cải thiện nhờ vào lối sống:
- Ngủ đủ giấc.
- Kiểm soát cường độ căng thẳng.
- Chăm chỉ hoạt động thể chất.
- Giữ cho tâm trạng tích cực và vui khoẻ.
- Thường xuyên thăm khám phụ khoa để theo dõi tình trạng sức khỏe nói chung.
Chăm sóc da
Đối với vấn đề vệ sinh cá nhân, mụn nội tiết có thể được ngăn chặn phần nào nhờ vào một số điều kiện:
- Rửa mặt sạch sẽ hai ngày một lần.
- Sử dụng các sản phẩm dưỡng da với lượng phù hợp, không lạm dụng lượng lớn mỹ phẩm.
- Ưu tiên các sản phẩm không chứa phụ gia tạo hương, tạo màu gây kích ứng cho da.
- Không quên bảo vệ làn da bằng cách sử dụng kem chống nắng mỗi ngày.
Ngoài ra, đối với các phương pháp thiên nhiên để ngăn chặn mụn nội tiết, người mắc bệnh cần lưu ý đến vệ sinh an toàn thực phẩm của rau diếp cá, rau má và nguồn gốc của tinh dầu trà xanh mà bản thân sử dụng. Làn da mụn nội tiết vốn đã rất nhạy cảm, ta không thể mạo hiểm mắc thêm kích ứng đến từ nguồn rau quả không sạch đắp trực tiếp lên vùng da bị tổn thương.
Tuân thủ những điều này có thể không đem lại tác dụng ngăn ngừa mụn nội tiết 100%, nhưng chắc chắn sẽ tác động tích cực đến việc làm chậm hoặc hạn chế độ nghiêm trọng của mụn nội tiết ở các giai đoạn nhất định của cuộc đời.
Có thể bạn quan tâm:
6 cách làm serum dưỡng da hỗ trợ trị mụn tại nhà hiệu quả
Top 10+ cách trị mụn tại nhà hiệu quả từ nguyên liệu thiên nhiên
6 loại mụn thường gặp và cách nhận biết, phân biệt các loại mụn này
Nguồn tham khảo
Your FAQs Answered: Acne and Exfoliation – https://www.healthline.com/health/acne/your-faqs-answered-acne-and-exfoliation#Can-I-exfoliate-if-I-have-acne?
Hormonal Acne: Traditional Treatments, Natural Remedies, and More – https://www.healthline.com/health/beauty-skin-care/hormonal-acne#natural-treatments